Freud nghiên cứu tâm lý người thông qua tâm thần học và y học, vì thế chúng ta có thể hiểu lý do Freud luôn nhấn mạnh tới nền tảng sinh học trong sự phát triển con người. Đối với Freud, sự phát triển của con người có thể truy nguyên từ những chức năng cơ thể của trẻ nhỏ, nhờ đó, con người có thể sinh tồn. Cùng với quá trình xã hội hóa những phần bản năng giúp con người tiến vào phổ biểu tượng hóa của ngôn ngữ, của xã hội. Lý thuyết phát triển của Freud đòi hỏi chúng ta đánh giá lại những quan niệm thông thường về trẻ nhỏ và tính dục. Ví dụ, chúng ta thường hiểu khá chật hẹp về tính dục, khác xa với quan điểm của Freud. Đối với ông, tính dục không chỉ là việc quan hệ tình dục giữa hai cá thể.

Freud giữ quan điểm rằng bản năng tình dục biểu hiện ở trẻ nhỏ cũng như ở người lớn, trẻ nhỏ là tồn tại tính dục ngay từ khi hình thành trong bụng mẹ (Freud, 1977). Chúng ta cần tìm hiểu những đặc tính để phân biệt giữa tính dục trẻ nhỏ và tính dục ở người trưởng thành.

Một điều quan trọng cần hiểu ở đây, Freud sử dụng tính dục trẻ nhỏ không để ám chỉ một đứa trẻ cụ thể nào. Đó là thuật ngữ dành cho tính dục ở cá nhân chưa đạt tới mức độ biểu hiện ở cơ quan sinh dục. Vì thế, một người trưởng thành có thể biểu hiện tính dục ấu thơ_họ không thể tìm kiếm khoái lạc ở cơ quan sinh dục nhưng cần những vùng khác để đạt được thỏa mãn tình dục.

Mục đích

Tính dục trẻ nhỏ biểu hiện thông qua những kích thích của những vùng “nhạy cảm”, tính dục người trưởng thành tập trung chủ chiếu vào vùng sinh dục. Vùng “nhạy cảm” là những phần cơ thể cần yếu tố thể chất (vật lý) và chức năng (như ăn, đái, ị…). Chúng là nguồn gốc của những “căng thẳng” và khoái cảm của cá nhân. Có ba vùng “nhạy cảm” chính: lớp màng nhầy ở miệng, hậu môn và cơ quan sinh dục. Những kích thích vùng miệng mang tới những khoái cảm môi miệng (bú mớm, hút thuốc, ăn uống…), quá trình đi vệ sinh mang lại những khoái cảm vùng hậu môn, cọ sát cơ quan sinh dục mang đến những khoái cảm tình dục.

Không giống như người lớn, trẻ nhỏ không nhất thiết tập trung vào vùng sinh dục như nguồn chủ yếu mang lại khoái cảm. Ít sự khác biệt giữa các vùng “nhạy cảm” trên cơ thể, Freud nói rằng tính dục trẻ nhỏ không thể được quy hoàn toàn vào mục đích tình dục. Mặt khác, những hành động đặc trưng hướng tới bản năng tình dục của một người, thu hút cá nhân trẻ nhỏ rất khó có thể xác định. Thay vào đó, bất kì hoạt động nào mang đến những khoái cảm như nhìn, đụng chạm, thậm chí là những cơn đau có thể trở thành mục đích tính dục ở trẻ nhỏ, là nền tảng cho đời sống tính dục của người trưởng thành sau này. Freud tuyên bố rằng trẻ nhỏ mang tính dục đa hình thái “polymorphously perverse” (Freud, 1977). Thuật ngữ này ám chỉ không có hệ thống thứ bậc trong bản năng tình dục. Ngược lại, tính dục trưởng thành phân loại những phần phụ trợ của bản năng tình dục (sự thỏa mãn môi miệng, hậu môn hay nhìn ngắm) đến giai đoạn chính của sự giao cấu. Không có nghĩa là những bản năng tình dục khác sẽ biến mất khi chúng ta trưởng thành. Tình dục môi miệng, hậu môn vẫn mang lại những khoái cảm cho người trưởng thành. Chỉ là những khoái cảm ngoài vùng sinh dục sẽ trở thành những phần phụ, những hành vi dạo đầu trước khi có sự giao cấu.

Đối tượng:

Điểm khác biệt quan trọng thứ hai giữa tính dục trẻ nhỏ và người trưởng thành là không giống như người lớn, trẻ nhỏ không hướng bản năng tình dục tới một đối tượng cụ thể (Freud, 1977). Freud sử dụng thuật ngữ “đối tượng tình dục” để chỉ đối tượng tình dục ưa thích của một cá nhân, đối tượng thu hút cá nhân về mặt tình dục. Freud xác định ‘lựa chọn đối tượng bền vững là đặc trưng chỉ có ở người trưởng thành. Trẻ sơ sinh không chỉ “đa hình tính dục” mà còn mang xu hướng “song tính” (bisexual). Trẻ sơ sinh không được định sẵn giới từ khi sinh ra hay xu hướng tình dục. Đối với Freud, không có một chương trình gen quy định trẻ nam sẽ thích trẻ nữ hoặc trẻ nữ sẽ thích trẻ nam. Xu hướng tình dục, lựa chọn đối tượng bền vững (đồng tính hay dị tính) là kết quả của tiến trình phát triển tâm tính dục.

Rowe, Ian Alan; Two Men on a Tram; Epping Forest District Museum; http://www.artuk.org/artworks/two-men-on-a-tram-2490

Tuyên bố trẻ nhỏ không có sự lựa chọn đối tượng cố định được củng cố bởi tuyên bố của Freud: Trẻ nhỏ có mối gắn bó mật thiết với bất kì người chăm sóc nào cho trẻ bú mớm, ăn uống trong những tháng đầu đời. Thông thường, đối tượng chăm sóc ban đầu chính là người mẹ. Điều quan trọng là, trẻ sơ sinh không tuân theo những điều cấm kị về tình dục chống lại loạn luân. Tính dục ấu thơ mang bản chất “loạn luân”, trẻ có khao khát chiếm hữu một trong hai bố hoặc mẹ. Vấn đề này chỉ được giải quyết qua giai đoạn phức cảm Oedipus.

Freud vạch ra một phổ khác biệt từ điểm đầu nơi tính dục ấu thơ đến điểm cuối là tính dục người lớn. Tiến trình này phù hợp với sự phát triển thông thường của loài người từ khi trẻ nhỏ (chưa được xã hội hóa, tình trạng phi đạo đức của tự nhiên) đến người trưởng thành (giai đoạn được xã hội hóa, thấm nhập đạo đức xã hội).

Biên dịch từ: Jacki Watts, Kate Cockcroft, Norman Ducan (Editors), Developmental psychology, Juta, 2013

By Trần Tình

Thạc sĩ Tâm lý học. Chuyên viên trị liệu tâm lý thanh thiếu niên và người lớn. Giảng viên thỉnh giảng Khoa Tâm lý học – ĐH KHXH & NV, ĐH Quốc Gia Hà Nội

Leave a Reply